मिट्टी दी खुशबू: हीर दा वारिस

राजेश चड्ढ़ा.
अट्ठारहवीं सदी विच पैदा होए वारिसशाह पंजाब दे ऐसे सूफ़ी कवि सन जिन्हांनू हीर रांझे दे प्रेम महाकाव्य लयी पच्छाणया जांदा है। हालांकि ए कहाणी दसन वाले वारिसशाह पहले व्यक्ति नहीं सन। इन्हां तों पहलां दमोदर, मुकबल, अहमद गुज्जर, हामद समेत ईवाण, गंगा भट्ट और गुरदास हीर लिख चुके सन। केहा जांदा है के वारिस दी हीर इन्नी मशहूर हो गई के दूरों दूरों लोकी वारिस दी रची हीर नूं सुणन लयी आंदे सन अते हीर नूं सुणके पागलां वांग नचण लग पैंदे सन। इस तरहा वारिस दी हीर ने कई रांझे बणा दित्ते। ऐ सब वारिस दे शागिर्द बण गए अते लोकी इन्हांनू रांझा रांझा बुलौणलग पये।
अव्वल हमद खुदा दा विर्द किये
इश्क कीता सु जग दा मूल मियां
पेहलन आप ही रब्ब ने इश्क कीता
ते मशूक हे नबी रसूल मियां
वारिस शाह दी लिखी हीर दा एह अंश होंद विच प्यार दी केंद्रीयता नूं दरशौंदा है, जिस विच रब पहला प्रेमी सी अते पैगंबर मुहम्मद उसदा मुढला प्रेमी सी। प्यार तां रब तों ही शुरू होया है। एह इलाही प्यार है जो सूफ़ी परंपरा, अध्यात्मिक इच्छा अते संबंधा ते ज़ोर देंदा है।
वारिसशाह ने अध्यात्मिक अते समाजिक विषयां दी ढूंगी खोज करण लयी लोककथावां अते रोमांटिक वृत्तांत दी वरतों कीत्ती। पंजाब दी समृद्ध मौखिक पंरपरा नूं ध्यान विच रखदे होए वारिसशाह दी कविता इक वखरी शख्सियत नूं दरशौंदी है जिसनें वारिस नूं हर समां दे सब तों मशहूर पंजाबी कवियां विचों खास कवि स्थापित कीत्ता।
-लेखक लोकप्रिय शायर व आकाशवाणी के पूर्व वरिष्ठ उद्घोषक हैं

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *